Przed przystąpieniem do przebudowy układu drogowego zlecono opracowanie Studiów Transportowych z analizami dotyczącymi m.in. BRD – wskazania miejsc gdzie dochodzi do ciężkich wypadków. Dane pozyskano z pomiaru ruchu, badań ankietowych, zachowań komunikacyjnych, ze statystyk policyjnych zdarzeń drogowych za poprzednie 10 lat. Studium opracowano w 2003 roku i przekazano do realizacji program inwestycyjny z niego wynikający. Powtórne badania ruchu i kolejne prace studialne przeprowadzono w 2012 roku i 2016. Efektem ostatnich było opracowanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej i wdrożenie jego zapisów. Badania wykazały pogarszanie się stanu BRD – rosła liczba zdarzeń drogowych w tym ich poważne skutki – 11 ofiar śmiertelnych wypadków rocznie i około 100 wypadków z rannymi oraz około tysiąca kolizji. Jednocześnie miasto dotknęła kongestia, a nadmiar samochodów powodował niedostępność miejsc parkingowych dla odwiedzających śródmieście.Powodem dużej liczby poważnych zdarzeń drogowych była nadmierna i niezgodna z przepisami prędkość. 

Celem podejmowanych działań było zmniejszenie przyczyn zdarzeń drogowych (samych zdarzeń nie da się uniknąć, gdyż są one konsekwencją nieprzepisowych zachowań części kierowców, w tym prowadzenia pojazdów z dużymi prędkościami powyżej 30 km/h.

Brak możliwości egzekucji stosowania się kierujących do przepisów i masowe ich łamanie przez uczestników ruchu skłoniło zarządzających Gminą do wdrożenia rozwiązań infrastrukturalnych wymuszających na kierujących poruszanie się z prędkościami dopuszczonymi przez przepisy. Rozwiązania takie kopiowano z rozwiązań holenderskich, szwedzkich, brytyjskich, duńskich i francuskich, gdzie wcześniej zostały przetestowane z sukcesami.

Masowo zastosowano:

• zawężanie pasów ruchu do maksymalnie 3 m, co powoduje złudzenie wśród kierujących, że poruszają się z większą prędkością niż w rzeczywistości,
• znaczącą liczbę skrzyżowań przebudowano na małe ronda jednopasowe, zlikwidowano niebezpieczne rondo dwupasowe,
• masowo zastosowano wyniesione tarcze skrzyżowań zwykłych,
• wyniesione przejścia dla pieszych,
• doświetlenie przejść lampami wertykalnymi,
• tereny zabudowy mieszkaniowej objęto strefami 30, skrzyżowania w strefach stały się równorzędne,
• dodatkowo podjęto działania do oddzielenia ruchu pieszo-rowerowego od samochodowego za pomocą tuneli i kładek wykorzystujących konfigurację terenu.

Gmina w śródmiejskiej części ogranicza możliwość parkowania samochodów i wspiera dobrze funkcjonujący transport publiczny. Poważne zdarzenia drogowe są analizowane pod kątem przyczyn jego wystąpienia i badane czy zastosowanie rozwiązań geometrycznych czy zmiany organizacji ruchu mogło im zapobiec. W przypadku pozytywnej odpowiedzi takie rozwiązania są wdrażane.

Dane ze Studium Transportowego pozwoliły na stworzenie planu inwestycyjnego związanego z kolejnością przebudowy układu drogowego – w szczególności budowy systemu sieciowego, nie korytarzowego, dróg oraz budowy obwodnic wyprowadzających tranzyt wewnętrzny poza obszary, gdzie toczy się miejskie życie. W efekcie tych inwestycji nastąpiła radykalna poprawa bezpieczeństwa i 40 proc. spadek liczby wypadków. Pozytywna tendencja pokazała, że zaproponowane przez inżynierów rozwiązania działają – m.in. zredukowano kongestię. Postawiono przed nimi kolejne zadanie – wskazania sposobów na dalsze poprawienie BRD. Wskazano wówczas na konieczność kameralizacji ulic, z których „zdjęto” ruch tranzytowy, tak by zwiększenie poziomu swobody ruchu nie wywołało zwiększenia prędkości i energii kinetycznej pojazdów, co może pogorszyć BRD. Inżynierowie wskazali, jakie rozwiązania geometryczne stosować i takie zostały konsekwentnie stosowane podczas przygotowywania kolejnych projektów przebudowy ulic. W 2014 roku Prezydent Miasta ogłosił, że Jaworzno będzie starało się osiągnąć Wizję ZERO, czyli zredukować liczbę śmiertelnych wypadków na ulicach do zera. W latach 2015-16 zrealizowano kilkanaście dużych projektów kameralizujących ruch (częściowo przy oporze społecznym, gdyż stosowane rozwiązania są niezgodne z potoczną wiedzą i intuicją). Od połowy 2016 roku do początku 2018 w Jaworznie nie doszło do żadnego wypadku śmiertelnego, co spotkało się z szerokim medialnym odzewem i umożliwiło kontynuację programu kameralizacji - opór wobec zmian został zneutralizowany zmniejszony przez osiągane efekty. Zwłaszcza, że ofiar śmiertelnych udało się uniknąć również w 2019 roku. Nikt na ulicach Jaworzna nie zginął również od początku 2021 roku. Z analiz ciężkich poważnych zdarzeń drogowych wynika ponadto, że ich sprawcami w ponad 90 proc. są kierowcy spoza miasta, zaś ruch obcy to zaledwie 10 proc. całości. Bardzo istotnym osiągnięciem wdrożenia Wizji ZERO jest pozytywna zmiana  zachowań komunikacyjnych kierowców z Jaworzna. Obecnie wszystkie inwestycje drogowe prowadzone są w duchu Wizji ZERO i ich głównym celem jest poprawa BRD, a nie przepustowości. Zawężanie pasów oznacza również realne oszczędności finansowe na etapie inwestycji i eksploatacji ulic – przebudowy są tańsze, gdy pasy ruchu węższe, a zmniejszenie prędkości nie tylko poprawia BRD, ale też płynność ruchu zmniejszając kongestię i emisje.

Program jest na bieżąco ewaluowany na podstawie ogólnodostępnych statystyk BRD – SEWIK oraz analiz poszczególnych zdarzeń drogowych. Analizowana jest ciężkość i intensywność zdarzeń drogowych oraz ich mechanizm. Dzięki temu zarządca dróg posiada wiedzę, gdzie i jak należy dokonać interwencji w infrastrukturę lub zmianę organizacji ruchu, by uniknąć niebezpiecznych zdarzeń. Informacje udzielane są również przez Wydział Ruchu Drogowego KM Policji. Dane statystyczne są dostępne na bieżąco i nie wymagają dodatkowych nakładów na ich pozyskanie czy analizę. 

Przebudowa ulic w Jaworznie nastąpiłaby niezależnie od przyjętych priorytetów i środki na to byłyby asygnowane niezależnie od oczekiwanych rezultatów. Odmiennie niż działo się to w przypadku innych samorządów, Jaworzno poprzedziło działania inwestycyjne szczegółowymi analizami inżyniersko-urbanistycznymi, maksymalizując efektywność wydawanych środków i zwiększając ich zgodność z politykami transportowymi UE.  W ciągu ostatnich dwóch dekad na przebudowę ulic w Jaworznie przeznaczono ponad pół miliarda złotych, jednak same oszczędności społeczne i ekonomiczne kosztów wypadków wynoszą obecnie około 70 mln zł rocznie.    

Należy ściśle stosować się do unijnych polityk transportowych, Należy kopiować rozwiązania geometryczne stosowane w północnej i zachodniej Europie, Kluczem do poprawy bezpieczeństwa jest redukcja energii kinetycznej pojazdów, czyli ich prędkości - do wartości zgodnych z przepisami, Poprawianie bezpieczeństwa ruchu drogowego jest głęboko oczekiwane przez społeczeństwo – 76 proc. badanych w Jaworznie jest zwolennikami wdrażania programu. 9 proc jest mu przeciwne.

Dla realizacji opisanych działań cenne może być przyjrzenie się temu co oferuje SMUP. W usłudze pn. Udostępnianie sieci drogowej jednym ze wskaźników jakości jest „liczba wypadków drogowych na 1000 ludności”. Wartości podane dla JST zainteresowanej wdrożeniem opisanego podejścia mogą być właściwym punktem wyjścia takiego procesu zmian. Warto przyjrzeć się np. jak to teraz wygląda dla Jaworzna. 

Tabela: Widok wygenerowany z portalu SMUP -  https://smup.gov.pl/