Przed wdrożeniem innowacji, w 1999 r., na terenie powiatu działały dwa specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze. Zainteresowanie ich ofertą wsparcia było niewielkie, mimo pozostających w dyspozycji powiatu środków z PFRON.  

W 2003 r. uruchomiono pierwszy Warsztat Terapii Zajęciowej dla 25 podopiecznych. Rok później, ze względu na ówczesne bardzo wysokie bezrobocie w powiecie (ponad 30 proc.), uruchomiono pierwszy na Dolnym Śląsku Zakład Aktywności Zawodowej dla 60 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. 

Brak danych dotyczących realnej sytuacji i potrzeb osób niepełnosprawnych powodował intuicyjne podejście do problemu. W 2007 r. zrealizowano projekt badawczy pt. „Diagnoza zapotrzebowania i możliwości pracy niepełnosprawnych klientów w powiecie złotoryjskim", sfinansowany ze środków unijnych. Dzięki współpracy z naukowcami z Akademii Medycznej we Wrocławiu i Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu oraz PWSZ Legnica opracowano kompleksową ankietę pozwalającą na zbadanie różnych aspektów życia osób z niepełnosprawnością w powiecie. Przez pół roku ankieterzy prowadzili swoisty spis powszechny osób niepełnosprawnych. Wcześniejsze dane pochodzące z KRUS, ZUS, powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności czy dane z ośrodków pomocy społecznej były niewystarczające. Ankiecie poddano ponad 4000 osób. Dzięki temu uzyskano kompleksowy obraz sytuacji osób z niepełnosprawnością oraz ich potrzeb. 

Dane te na bieżąco są aktualizowane. 

Kompleksowy system poprawy sytuacji życiowej osób niepełnosprawnych w powiecie złotoryjskim bazuje na złożonym procesie ciągłych zmian będących odpowiedzią na potrzeby jego odbiorców.   

W wyniku wdrażanych zmian odnotowano wzrost aktywności osób z niepełnosprawnością. Zbieranie danych w sposób ciągły - głównie za pomocą ankiet - pozwala władzom powiatu na podejmowanie kroków adekwatnych do potrzeb, np. tworzenie kolejnych, refundowanych stanowisk pracy dla niepełnosprawnych, zwiększanie dostępności rehabilitacji w Szpitalu Powiatowym, tworzenie nowych ośrodków rehabilitacyjnych, organizowanie szkoleń zawodowych i zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dla dzieci ze specjalnymi potrzebami.  

Każda osoba przystępująca do projektów unijnych jest badana podobną ankietą jak w 2007 r. Dodatkowo osoby, które na stałe znajdują się opieką tj. pracownicy Zakładu Aktywności Zawodowej w Świerzawie, uczestnicy warsztatów terapii zajęciowej i środowiskowego domu samopomocy monitorowani są na bieżąco. W projektach bierze udział ok. 250 osób rocznie, natomiast w opisanych ośrodkach zakładach ok. 200 osób. 

Działania i inwestycje są finansowane z różnych źródeł, własnych zasobów, PFRON, programów unijnych i innych międzynarodowych.   

Do 2007 r. działania skierowane do niepełnosprawnych mieszkańców powiatu złotoryjskiego prowadzono intuicyjnie, bazując na szczątkowych danych. Główne działania powiatu skupiały się na m.in.  

• tworzeniu warsztatów terapii zajęciowej (Świerzawa, Złotoryja), remontowaniu i rozbudowie ich siedzib (łącznie dla 50 osób), 
• otwarciu Zakładu Aktywności Zawodowej w Świerzawie dla 60 osób, 
•  utworzeniu Ośrodka Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Złotoryi, 
• stworzeniu ponad 250 nowych stanowisk pracy na otwartym rynku pracy, 
• szkoleniom 60 pracowników ośrodków pomocy społecznej, powiatowego centrum pomocy rodzinie, urzędów gmin i starostwa, w zakresie pracy z niepełnosprawnymi oraz nauki języka migowego. 

Przełomowym momentem było zakończone w 2007 r. badanie pt. „Diagnoza zapotrzebowania i możliwości pracy niepełnosprawnych klientów w pow. złotoryjskim", przeprowadzone przez Akademię Medyczną we Wrocławiu, Akademię Ekonomiczną we Wrocławiu oraz Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Legnicy. Stało się ono przyczynkiem do powstania strategii działań powiatu w tym obszarze. Wypracowano dwa kluczowe założenia:  

• potrzebę kompleksowego, całościowego spojrzenia na wszystkie sfery życia osób niepełnosprawnych w powiecie, na wszystkich jego etapach, 
• potrzebę ciągłego monitorowania potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych i w oparciu o wyniki podejmowanie odpowiednich działań. 

Zgodnie z założeniami podjęto następujące działania: 

• 7 projektów z Programu „Uczenie się przez całe życie" Erasmus+ (Grundtvig i Leonardo da Vinci) w zakresie mobilności osób niepełnosprawnych, wzrostu kompetencji oraz doskonalenia specjalistów w latach 2007-2015 przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Złotoryi. Ponad 100 ON wzięło udział w mobilnościach i stażach zagranicznych, 
• projekt z POKL „Aktywna integracja grup ryzyka w powiecie złotoryjskim" w zakresie szkoleń zawodowych osób niepełnosprawnych, 
• projekt z PO IG „Złota sieć I - przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w powiecie złotoryjskim" oraz projekt „Złota sieć II" w zakresie dostępu do Internetu oraz doposażenia zakładów aktywności zawodowej w sprzęt informatyczny; 150 osób z niepełnosprawnością wyposażono w sprzęt komputerowy oraz dostęp do Internetu, 
• projekt „Et Labora rehabilitacja osób niepełnosprawnych w Euroregionie Nysa" 
• Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska - Saksonia 2007-2013, 
• współpraca z partnerem niemieckim, warsztatami dla osób niepełnosprawnych w Panschwitz Kuckau w zakresie edukacji osób niepełnosprawnych i kadry pracowników jednostek działających na ich rzecz.  
• projekt „Aktywna Integracja w powiecie złotoryjskim" w ramach RPO WD, 2017-2019, 39 osób niepełnosprawnych znalazło zatrudnienie, w tym 25 osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, osoby z niepełnosprawnością intelektualną oraz osoby z niepełnosprawnościami sprzężonymi, 198 osób niepełnosprawnych uczestniczyło i przeszło szkolenia zawodowe, 100 osób uzyskało kwalifikacje zawodowe, 
• aktywizacja osób niepełnosprawnych w ramach RPO WD, 2018-2020, uczestniczyło 415 osób, wyremontowano budynek na potrzeby warsztatów terapii zajęciowej i środowiskowego domu samopomocy wraz z wyposażeniem bazy szkoleniowo terapeutycznej i rehabilitacyjnej, zatrudnienie znalazły 42 osoby niepełnosprawne, w tym 34 ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi, 
• projekct ERL - Educatio, Repetitio, Labora - kształcenie ustawiczne osób z niepełnosprawnością, realizowany w ramach INTERREG Polska - Saksonia, 2018-2021. 750 osób uczestniczyło w szkoleniach podnoszących kompetencje zawodowe - 10 profili, wyremontowano siedzibę zakładu aktywności zawodowej, wyposażono pracownie, kuchnię, hotel i tereny zielone. 

 Należy podkreślić, że kompleksowy system poprawy sytuacji życiowej osób niepełnosprawnych w powiecie złotoryjskim jest długofalowym procesem. Przed przystąpieniem do każdego zadania analizowane są dane w zakresie największych potrzeb niepełnosprawnych mieszkańców powiatu, jak i zakresie możliwości samorządu. Za sukces należy uznać aktualne, efektywne szkolenia dostosowane do możliwości osób niepełnosprawnych, które pozwalają im na znalezienie zatrudnienia na otwartym rynku pracy.  

Dobrze funkcjonujące na terenie powiatu szkolnictwo specjalne, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej oraz środowiskowe domy samopomocy są gwarantem, że potrzeby niepełnosprawnych mieszkańców w zakresie aktywizacji zawodowej i szkolnictwa są w pełni zaspokajane.  

     Wyzwanie nadal stanowią kwestie mieszkalnictwa wspomaganego i chronionego. 

     Najważniejsze efekty innowacji: 

• ciągły wzrost uczestników turnusów rehabilitacyjnych - w 2000 roku 30 osób, w 2021 roku 950 osób,    
• ciągły wzrost liczby dzieci uczestniczących w zajęciach wczesnego wspomagania rozwoju - w 2021 - 50, 
• uczestnictwo w szkoleniach zawodowych na stałym poziomie ok. 250 osób rocznie, 
• ciągły przyrost liczby nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych - w latach 2000-2015 utworzono ponad 200 nowych, refundowanych stanowisk. 

Można oczekiwać, że dalszy rozwój opisywanej praktyki, przy uwzględnieniu wskaźników zawartych w SMUP, pozwoli na ulepszanie realizacji usług w wymiarze ilościowym, jakościowym oraz wpłynie pozytywnie na dostępność w zakresie ich dostarczania. Wartościowa będzie analiza wg wskaźników takich jak m.in. liczba uczestników warsztatów terapii zajęciowej na 1 tys. ludności, wydatki na pokrycie kosztów działalności warsztatów terapii zajęciowej na 1 uczestnika, osoby korzystające z form wsparcia w ramach działań aktywizacyjnych związanych z usługą rozwój zawodowy oraz wsparcie kompetencji i kwalifikacji na 1000 ludności w wieku produkcyjnym, udział osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy w liczbie zarejestrowanych bezrobotnych - średni w roku. 

Portal smup.gov.pl jako platforma wspierająca zarządzanie usługami publicznymi umożliwia porównywanie parametrów z podobnymi jednostkami samorządu z grupy porównawczej na terenie kraju.  

W latach 2013 - 2021 na realizację projektów utworzenie warsztatów terapii zajęciowej, zakładu aktywności zawodowej i środowiskowego domu samopomocy pozyskano kwotę ok. 35 mln zł.  

Coroczne koszty stałe na funkcjonowanie systemu wsparcia osób niepełnosprawnych wynoszą ok. 100 tys. 

Sukces powodzenia innowacji w dużej mierze zależy od gotowości do umiejętnego pokonywania barier psychicznych u osób z niepełnosprawnościami.  

Problem ten dotyczy szczególnie małych środowisk (wieś, małe miasteczka). Najtrudniejsze jest „wydobycie" osób niepełnosprawnych z marazmu oraz przekonania ich do jakiegokolwiek działania. Dotyczy to również ich rodzin i opiekunów. Według nomenklatury stosowanej przez ZUS w orzeczeniach o niepełnosprawności, nadal stosowane jest określenie „praca żadna", co skutkuje biernością i niepodejmowaniem jakiejkolwiek aktywności, z obawy przed utratą świadczeń, np. renty, zasiłku itp. Świadczenia te często stanowią jedyne źródła dochodu. 

Kluczowe jest zdobywanie zaufania choćby metodą małych kroków, drobnymi działaniami (np. pikniki, festyny).

Diagnoza i tworzenie konkretnych rozwiązań zgodnych z oczekiwaniami środowiska osób niepełnosprawnych wymaga uważności i asertywności. Niejednokrotnie bowiem pojawia się konieczność konfrontacji z roszczeniową postawą odbiorców.  

Nadrzędnym celem wszystkich podejmowanych w innowacji działań jest umożliwienie niepełnosprawnym osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu samodzielności poprzez stworzenie im do tego optymalnych warunków.  

Opisana praktyka wiąże się z prezentowanymi w portalu smup.gov.pl usługami: "Wsparcie niektórych podmiotów ekonomii społecznej" i "Rozwój zawodowy oraz wsparcie kompetencji i kwalifikacji", mieszczącymi się w Obszarze Usług "Lokalna polityka społeczna". Dotyczą one m.in. stwarzania osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwości rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.  

Zawarte w portalu SMUP wskaźniki dotyczące parametrów ilościowych, jakościowych, dostępności i efektywności kosztowej są pomocne w podejmowaniu tego typu inicjatyw zarządczych. Zwłaszcza, że zebrane w portalu dane umożliwiają także dokonywanie porównań parametrów z podobnymi jednostkami samorządu z grupy porównawczej na terenie kraju.